Η περιοχή των οφθαλμών και των βλεφάρων παρουσιάζει συχνά προβλήματα τα οποία απαιτούν επεμβατική θεραπεία η οποία εξατομικεύεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του προβλήματος, την ηλικία και την γενική υγεία του ασθενούς.

Τα προβλήματα αυτά, παρότι που δεν σημαίνουν άμεσο κίνδυνο για την όραση, εντούτοις στην πλειοψηφία τους επηρεάζουν τις εξωτερικές δομές του ματιού, όπως τον βολβικό επιπεφυκότα και τα βλέφαρα, εγκυμονώντας μακροπρόθεσμα σοβαρότερες νοσηρότητες και επιπλοκές.

Τέτοιου είδους προβλήματα αποτελούν:

•   οι  διάφοροι καλοήθεις όγκοι (link για κακοήθεις όγκους) και τα μορφώματα που αναπτύσσονται στην περιοχή των βλεφάρων, τα  οποία είναι  εμφανή και συνήθως  προκαλούν τοπικό οίδημα, εντοπισμένη απώλεια των βλεφαρίδων, ερυθρότητα και ενόχληση στον οφθαλμό,

•  οι  διάφοροι όγκοι και τα μορφώματα που αναπτύσσονται  ευρύτερα της οφθαλμικής κοιλότητας - οφθαλμικός κόγχος, τα οποία δεν είναι εμφανή και δημιουργούν  πολλαπλά συμπτώματα  όπως άλγος, οίδημα , θολή όραση , διπλωπία, ή παρεκτόπιση του οφθαλμού.

Ας δούμε λοιπόν γενικότερα κάποια από τα μορφώματα των βλεφάρων και των οφθαλμικών κόγχων:

​

• Χαλάζιο 

Το χαλάζιο εμφανίζεται σαν ένα πρήξιμο στο κάτω ή στο άνω βλέφαρο και προκαλείται συνήθως από μια άσηπτη φλεγμονή ενός από τους αδένες που παράγουν σμήγμα, τους αδένες του Meibom, ή μεϊβομιανοί αδένες, ή ταρσαίοι αδένες.
Μερικές φορές το χαλάζιο είναι πιθανό να προκαλέσει ξαφνικό και επίπονο πρήξιμο σε ολόκληρο το βλέφαρο ή να εμφανιστεί ως ένα σκληρό οζίδιο που διογνώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Το χαλάζιο εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και ροδόχρου ακμή καθώς επίσης σχετίζεται και με την βλεφαρίτιδα που είναι μία συχνή φλεγμονή των βλεφάρων.

Τα περισσότερα χαλάζια αντιμετωπίζονται με ζεστές κομπρέσες στο βλέφαρο που αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος προς την φλεγμονώδη περιοχή και επιταχύνουν την επούλωση.

Επίσης ο οφθαλμίατρος θα συνταγογραφήσει στον ασθενή αντιβιοτικό κολλύριο

ή αλοιφή. 
Αν το χαλάζιο επιμένει και έχει σχηματιστεί κοκκιωματώδης κάψα, τότε ο χειρουργός οφθαλμίατρος θα ενεργήσει χειρουργική διάνοιξη και παροχέτευση

με μία μικρή τομή στο εσωτερικό του προσβεβλημένου βλεφάρου, υπό τοπική αναισθησία.  

​

• Κριθή - Κριθαράκι 

Το κριθαράκι είναι οξεία μόλυνση του θύλακα της βλεφαρίδας και σχηματίζει ένα κόκκινο και επώδυνο ογκίδιο κοντά στο χείλος του βλεφάρου. Το αίτιο της μόλυνσης είναι συνήθως ο σταφυλόκοκκος.
Το κριθαράκι μπορεί να είναι είτε εσωτερικό είτε εξωτερικό και στην αρχή αντιμετωπίζεται με ζεστές κομπρέσες στο βλέφαρο που αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος προς την φλεγμονώδη περιοχή και επιταχύνουν την επούλωση.

Επίσης ο οφθαλμίατρος θα συνταγογραφήσει στον ασθενή αντιβιοτικό κολλύριο ή αλοιφή.
Αν το κριθαράκι επιμένει και μεταπίψει σε χαλάζιο τότε ο χειρουργός οφθαλμίατρος θα αξιολογήσει την επεμβατική του εκτομή.  

 

• Στεάτιο

Το στεάτιο είναι μία καλοήθης λευκοκίτρινη κηλίδα ή ένα μικρό εξόγκωμα στο άσπρο μέρος του ματιού, συνήθως προς τη πλευρά της μύτης.  

Οφείλεται σε τοπικές εναποθέσεις πρωτεϊνών και συσσώρευση λίπους από τον επιπεφυκότα.

Ενοχοποιητικοί παράγοντες είναι η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φώς,

η ξηροφθαλμία, η δυσλιπιδαιμία, οι χρόνιοι ερεθισμοί και οι φλεγμονές.
Για το στεάτιο δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία.

 

• Πτερύγιο

Το πτερύγιο είναι μία καλοήθης επιφανειακή μάζα από αγγεία και ινώδη ιστό

στην εξωτερική επιφάνεια του οφθαλμού, η οποία σιγά σιγά μεγαλώνει με τάση να καλύψει τον κερατοειδή του ματιού.
Το πτερύγιο έχει τριγωνικό σχήμα και συνήθως εντοπίζεται στην πλευρά της μύτης. 
Αναπτύσσεται σχετικά αργά αλλά όταν μεγαλώσει, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην όραση, γι΄αυτό και πρέπει να αφαιρείται πριν φτάσει στην κεντρική περιοχή του κερατοειδούς χιτώνα.
Το πτερύγιο οφείλεται στην υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως,

τη ξηροφθαλμία, τους χρόνιους ερεθισμούς και τις φλεγμονές.
Η θεραπεία του είναι η χειρουργική αφαίρεση από τον χειρουργό οφθαλμίατρο.

​

• Θηλώματα

Τα θηλώματα είναι καλοήθη ογκίδια του δέρματος των βλεφάρων και πολλοί τα ονομάζουν κρεατοελιές. 
Τα θηλώματα οφείλονται στην ίδια ομάδα ιών που προκαλούν τις μυρμηγκιές και τα κονδυλώματα ενώ κάποιες μελέτες δείχνουν ότι  υπάρχει και μία κληρονομική προδιάθεση στην εμφάνιση τους. 
Τα θηλώματα  δεν προκαλούν συμπτώματα και ο ασθενής τα αντιλαμβάνεται ως μικρές ελίτσες με λεία ή μυρμηκιώδη επιφάνεια. 
Η θεραπεία τους είναι η χειρουργική τους αφαίρεση από τον χειρουργό οφθαλμίατρο.

​

• Σπίλοι ή Ελιές

Οι σπίλοι εντοπίζονται σε όλα τα σημεία γύρω από τα μάτια και τα βλέφαρα. 
Η αφαίρεση των σπίλων είναι ευκολότερη όταν αυτοί είναι μικροί, επειδή τότε το μέγεθος του ελλείμματος που δημιουργείται μετά την αφαίρεση ενός σπίλου είναι μικρό.
Όλο το υλικό το οποίο αφαιρείται κατά την αφαίρεση ενός σπίλου πρέπει να αποστέλλεται απαραιτήτως για ιστολογική εξέταση, ώστε αφενός να γίνει ακριβής ιστολογική διάγνωση και αφετέρου να επιβεβαιώνεται η εκτομή της βλάβης σε υγιείς ιστούς, πράγμα το οποίο και θα αποκλείσει την επανεμφάνισή της.

Το Ίδρυμα για τον Καρκίνο του Δέρματος (SCF) αναφέρει πως η ευρύτερη περιοχή του βλεφάρου είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στην εμφάνιση μη μελανωματικών μορφών καρκίνου, όπως το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.